Muzeum Kultury Łemkowskiej w ZyndranowejZyndranowa jest niewielką wsią, położoną w malowniczej dolinie, pośród pokrytych lasem gór Beskidu Niskiego, z dala od arterii komunikacyjnych. Dziś zdaje się być oazą spokoju. Jednak w tej urokliwej okolicy wciąż znajdujemy ślady barwnej, ale też dramatycznej historii, którą możemy poznawać odwiedzając zyndranowski skansen. Więcej... Po muzeum oprowadzają jego gospodarze. Pani Goczowa cierpliwie odpowiada na powtarzające się pytania o to, czy można jeszcze spotkać Łemków w Zyndranowej. Śmiejąc się mówi, że jest jednym z eksponatów w skansenie. Możliwość usłyszenia osobistej historii osoby, która sama niegdyś mieszkała w chyży, stanowiącej centralny punkt muzeum, niewątpliwie wzbogaca odbiór tego miejsca. Lecz nawet żartobliwe określenie państwa Goczów „eksponatami” zupełnie nie odda roli, którą odegrali oni dla jego powstania i funkcjonowania. Dzieje muzeum w Zyndranowej nierozerwalnie wiążą się przede wszystkim z losami jego założyciela Teodora Gocza. Urodzony w Zyndranowej, podobnie jak większość wsi wysiedlony w ramach akcji „Wisła” w 1947, do swojej rodzinnej miejscowości wrócił na stałe ponad 10 lat później. Obok starej łemkowskiej chyży, w której niegdyś żył jego pradziadek, zbudował nowy dom. Ze względu na stan techniczny chyża nadawałaby się już do rozbiórki, lecz Teodor Gocz nie chcąc by znikła z powierzchni ziemi, a jednocześnie pragnąc zachować pamięć o łemkowskiej kulturze, postanowił w starej zagrodzie urządzić muzeum. Placówka powstała w 1968 i od tego czasu ciągle trwa, mimo licznych przeszkód, które stają jej na drodze. Założyciel muzeum jeszcze przed jego powstaniem zaczął zbierać eksponaty – materialne pozostałości życia Łemków, takie jak gospodarskie sprzęty, czy metalowe krzyże. W lasach w okolicach wsi wiele było także powojennego żelastwa – łusek, hełmów, fragmentów karabinów itp. – również gromadzonych przez Teodora Gocza, aby upamiętnić jedną z bardziej krwawych operacji II wojny światowej – bitwę o Przełęcz Dukielską. Wśród osób związanych z muzeum pojawiła się idea, aby pamięć żołnierzy z armii radzieckiej i czechosłowackiej uczcić pomnikiem zbudowanym ze znalezisk z pola bitwy. Miał on zostać odsłonięty 6 października 1976 roku, jednak władze nie dopuściły do tego, wysadzając już zbudowany pomnik. W 2002 roku wydano publikację „Wojna o pomnik” opisującą tę historię. Dwa lata później odbudowano obelisk, który stoi dziś na terenie muzealnej zagrody i razem z ekspozycją w koniuszni przedstawiającą militaria z obu wojen światowych, stanowi element wojennej narracji muzeum. Przez lata muzeum powiększało swoje zbiory, ale też borykało się z problemami finansowymi. Pojawiały się propozycje, bądź to oddania zbiorów do Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, bądź stworzenia w Zyndranowej oddziału muzeum, jednak działacze łemkowcy nie wyrażali na to zgody, bojąc się utraty niezależności, a dłuższej perspektywie likwidacji muzeum. Skansen działał przez jakiś czas pod opieką Muzeum Historycznego w Dukli, później stanowił oddział Muzeum Okręgowego w Krośnie. Obecnie muzeum opiekuje się Towarzystwo na Rzecz Rozwoju Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej, którym kieruje Bohdan Gocz- syn Teodora. Zasadniczą część muzeum od początku jego istnienia stanowi zagroda łemkowska z drugiej połowy XIX wieku, składająca się z chyży, koniuszni i chlewiku (z początku XX wieku). Chyża to dawny dom Teodora Kukieły – pisarza gromadzkiego, który był pradziadkiem Teodora Gocza. Zbudowana w 1860 roku jako kurna chałupa, w 1901 roku zyskała kuchnię i komin. Pod jednym dachem mieściła pomieszczenia mieszkalne, gospodarcze oraz pomieszczenia dla inwentarza. Wewnątrz znajdziemy przedmioty codziennego użytku – w sieni żarna, wagi, narzędzia stolarskie, w stajni – ekspozycję dotyczącą pasterstwa i rzemiosła tkackiego, na boisku – narzędzia i sprzęt rolniczy. W izbie obejrzymy tradycyjny układ mebli, piec, sprzęt kuchenny, ale też łemkowskie stroje ludowe. Zaraz za nią znajduje się kancelaria pisarza wiejskiego – ze starymi banknotami i monetami, dokumentami i zdjęciami, opowiadającymi o życiu mieszkańca tego budynku, ale i całej wsi. W komorze zorganizowana została ekspozycja sztuki cerkiewnej: ikon, elementów wyposażenia, szat liturgicznych, krzyży. Znajdująca się naprzeciwko chyży koniusznia mieści eksponaty opowiadające dzieje obu wojen światowych na tych terenach. W skład muzeum wchodzi także świetlica, w której pokazywane są wystawy malarstwa i rzeźby, kuźnia wraz z zestawem narzędzi kowalskich, rekonstrukcja łemkowskiej kaplicy z XIX/XX wieku, przeniesiony z Wapiennego niewielki wiatrak, konstrukcja traka (piły) oraz mała karczma. Teren muzeum urozmaicają ciekawe rzeźby będące efektem organizowanych tu plenerów artystycznych. Spacerując po muzeum w Zyndranowej dotykamy śladów przeszłości: z jednej strony barwnej łemkowskiej kultury, z drugiej dramatycznych czasów wojny i wysiedleń. Najmocniejsze chyba wrażenie robią drewniane tablice, nazywane „łemkowską ścianą płaczu”. Umieszczone są na niej piękne cmentarne i cerkiewne krzyże, nieraz prawdziwe dzieła artystycznego kowalstwa, pozostałości po nieistniejących cerkwiach i zdewastowanych cmentarzach. Powyginane, nadgryzione zębem czasu, ale odnalezione i wyeksponowane stanowią przejmujące świadectwo z jednej strony tragicznej historii, ale z drugiej walki o zachowanie pamięci i własnej kultury. Informacje praktyczne1. Adres fizyczny, adres mailowy
Muzeum Kultury Łemkowskiej w Zyndranowej
Więcej... 2. Dostępność
3. Oferta kulturalno-rozrywkowa
4. ImprezyNa terenie muzeum co roku latem organizowane są święta tradycji łemkowskiej „Od Rusal do Jana”. Co jakiś czas organizowane są warsztaty (np. Kręcenia kiczek i szczypania gontów) oraz plenery artystyczne. 5. Dojazd
6. Baza noclegowa
Najbliższe pole namiotowe znajduje się w oddalonej o ok. 4 km Tylawie: http://www.beskid-niski.pl. 7. Działalność naukowo-badawczaMuzeum prowadzi działalność wydawniczą dotyczącą historii i kultury Łemków. 8. Informacje dodatkowe
|
Więcej zdjęć |
Ważna informacja: ten serwis wykorzystuje pliki cookies
Serwis skanseny.net używa informacji zapisanych za pomocą cookies w celu sporządzania statystyk dotyczących odwiedzin i przeglądania zawartości strony.