Skanseny
 

Muzeum Wsi Markowa

Historia powstania muzeum w Markowej wyróżnia się na tle pozostałych polskich muzeów na wolnym powietrzu. W 1979 roku powstaje Towarzystwo Przyjaciół Markowej, którego inicjatorami są mieszkańcy (byli i obecni) Markowej. A było to tak: podczas spotkania, które odbyło się rok wcześniej, stwierdzono potrzebę zachowania wyjątkowości tego miejsca dla potomnych. Obecni mieli świadomość mijającego czasu, a wraz z nim odchodzącej tradycji. Obawiali się, że ludzie przestana już stawiać chałupy przysłupowe, które wyróżniają Markową spośród innych miejscowości Podkarpacia. Wówczas pojawił się pomysł stworzenia miejsca pamięci – muzeum, gromadzącego stare, tradycyjne drewniane chałupy oraz narzędzia używane dawniej w domach. Jak wspominają założyciele Towarzystwa: Nadrzędną ideą działalności Stowarzyszenia stało się dokumentowanie przeszłości rodzinnej wsi, a cel postanowiono zrealizować przez zachowanie dla potomnych tradycyjnej zagrody chłopskiej. Na początku prezesem Towarzystwa Przyjaciół Markowej został Tadeusz Rut, mieszkaniec Rzeszowa. Poświęcił on niemal całe swoje życie, aby muzeum w Markowej powstało.

Na markowskich strychach i w markowskich piwnicach szukano eksponatów. Kto posiadał jakiś stary, nieużywany już sprzęt, przekazywał go do tworzącego się muzeum. Tym czasem, na teren podarowany przez Urząd Gminy w Markowej przeniesiono chałupę kmiecą. Jest to chałupa o konstrukcji przysłupowej. Konstrukcja ta charakteryzuje się zespołem słupów przyściennych i płatwi usztywnionych zastrzałami, umiejscowionych po zewnętrznej stronie budynku, na których opiera się więźba dachowa.

W 1985 roku z wielką pompą otwarto muzeum – zagrodę. Nie bez powodu miało to miejsce właśnie w tym roku. Sześćset lat wcześniej, w 1384 roku Markowa została założona na prawie niemieckim. Pierwsi osadnicy zostali sprowadzeni tu z Łużyc i ze Sląska. Do XVIII wieku mówiono tutaj jedynie w języku niemieckim. Mieszkańcy tej wioski żenili się między sobą, trudno było bowiem dogadać się z kimś z innej wsi. Kolejnymi osadnikami byli Wołosi, którzy przywędrowali z południa i polu dniowego wschodu, głównie z terenów dzisiejszej Rumunii. Język niemiecki stawał się coraz rzadszy, a na jego miejsce do codziennego użytku wchodził polski. Jednak do dzisiaj po pierwszych osadnikach pozostały niektóre nazwiska oraz, jak wspomina jeden z mieszkańców: po przodkach Niemcach pozostała nam ogromna pracowitość, jaką daje się wśród markowian rozpozna. Nie spotkamy nigdzie dookoła Markowej odłogów, gdyż Markowa kocha rolnictwo i chciałaby z tego rolnictwa wyżyć, co teraz jest coraz trudniejsze.

Od 25 lat muzeum nieprzerwanie powiększa swoje zbiory. Dziś udostępnione do zwiedzania są dwie w pełni wyposażone chałupy – kmieca i biedniacka oraz stodoła, chlewik, wiatrak – „koźlak” i „sołek” czyli spichlerz. Zwiedzić możemy również niewielkie muzeum pożarnictwa i bardzo ważne miejsce w każdej wsi, czyli kuźnię. Zaplecze administracyjno-techniczne muzeum tworzy przeniesiona przedwojenna drewniana szkoła.

Najstarszym obiektem w muzeum jest chałupa kmieca z roku 1874. Znajduje się w niej duża kuchnia połączona z jadalnią, gdzie skupiało się dawniej życie rodzinne. Centralnym miejscem takiej kuchni był duży piec, w którym piekło się chleb i gotowało strawę dla domowników. W zimie można było nawet na nim spać, gdyż było na nim sporo miejsca oraz długo trzymał ciepło. W jednym z pomieszczeń chałupy obejrzymy pokaźną kolekcję strojów ludowych noszonych dawniej w Markowej – ich kolorystyka i precyzja wykonania zapierają dech w piersiach.

W tej zagrodzie znajduje się także „Galeria pod strzechą”, a tam wystawa fotograficzna „Markowa – czas i ludzie”. Dzięki niej możemy przenieść się w dawne czasy i poprzyglądać jak dawniej pracowano w polu, czym się zajmowano w gospodarstwie, w domu, jak wyglądało życie rodzinne. Poznamy także historie markowskiego amatorskiego teatru, który nieprzerwanie od stu lat, przygotowuje przedstawienia lub: występuje. Tu również możemy poznać tragiczną historię markowskiej rodziny Ulmów. W czasie II wojny światowej pod groźbą kary śmierci ukrywała ona osiem osób z żydowskich rodzin Szallów i Goldmanów. Niestety, ktoś złożył doniesienie. 23 kwietnia 1943 roku wszyscy członkowie rodziny: Józef i Wiktoria oraz ich siedmioro dzieci, a także wszyscy ukrywani Żydzi zostali rozstrzelani. Rodzina Ulmów została odznaczona tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Swifta. Dziś, dzięki fotograficznej pasji Józefa Ulmy możemy cofnąć się do lat 30. XX w i poznać całą jego rodzinę.

Na zwiedzenie chałupy kmiecej, „Galerii pod strzechą” i chałupy biedniackiej potrzeba sporo czasu, a to nie koniec atrakcji! Są jeszcze stodoła, chlewik, ruchomy wiatrak „koźlak” oraz „sołek” czyli spichlerz, a w nim snopek zboża sprzed 100 lat!

Monika Egermeier

Informacje praktyczne

1. Adres fizyczny, adres mailowy

    Muzeum Wsi Markowa
    Markowa 1500
    pow. Łańcut
    www.markowa.art.pl

    mail: brak danych
  • Dane kontaktowe

    brak danych

2. Dostępność

  • Godziny otwarcia

    • muzeum jest otwarte od 1.IV do 30.XI
    • od wtorku do piątku w godz.: 8:00 do 15:00
    • w soboty w godz.: 10:00 do 16:00
    • w niedziele w godz.: 8:00 do 18:00
    • w poniedziałki nieczynne

  • Ceny biletów

    • dorośli: 4 zł
    • dzieci i młodzież: 3 zł

  • Uwagi o dostępności

    Dostępne dla rodzin z dziećmi, bardzo dogodny parking. Teren wygodny do spacerów, nie za duży, więc nawet małe dzieci się nie zmęczą. Również dostępne dla niepełnosprawnych.

3. Oferta kulturalno-rozrywkowa

  • Lekcje muzealne

    brak danych

  • Zwierzęta

    brak danych

  • Pamiątki

    sklepik z pamiątkami

  • Sesje zdjęciowe

    możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu

  • Posiłek regionalny

    brak danych

  • Atrakcje dla dzieci

    brak danych

  • Atrakcje w okolicy

    Będąc w Markowej warto zwiedzić pobliskie, urokliwe miasteczka Podkarpacia: Łańcut, Przeworsk i Jarosław.

4. Imprezy

brak danych

5. Dojazd

  • Własnym samochodem

    Markowa leży kilka kilometrów na południe od Łańcuta. Trzeba kierować się drogą numer 881. We wsi najlepiej zapytać o muzeum, gdyż ulice nie posiadają nazw. Jedynym punktem orientacyjnym są numery domów, nadawane w kolejności budowy. Ich liczba przekroczyła już jednak 1500 numerów.

  • Pociągiem

    Pociągiem najlepiej dojechać do Rzeszowa, a następnie do Łańcuta. Stamtąd należy wybrać prywatnych przewoźników.

  • PKSem

  • Prywatnymi busami

    brak danych

6. Baza noclegowa

  • Agroturystyka

    Stanisław Bednarz Helena Bednarz Gospodarstwo Agroturystyczne

  • Schronisko

    Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych Schronisko Młodzieżowe www.ptsm.org.pl

  • Pola namiotowe

    Pole namiotowe "Bażant"

    Łańcut ul. Składowa

    kontakt: Sylwia Sobek

    e-mail:teresakrzys@tlen.pl

    tel:+48 668 535 851

  • Hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe

  • Sale konferencyjne

    Salę konferencyjną znaleźć można w pobliskim Łańcucie.

    http://meteor-turystyka.pl/noclegi,sale-konferencyjne,lancut,2.html

7. Działalność naukowo-badawcza

Muzeum gromadzi zbiory poświęcone teatrowi amatorskiemu działającemu w Markowej od ponad 100 lat.

8. Informacje dodatkowe

  • Ciekawe linki

    brak danych

skanseny.net





Więcej zdjęć

 

Pomóż rozwijać etnografię w internecie.

WESPRZYJ NAS