Skanseny
 

Skansen Etnograficzny w Koninie (Oddział Muzeum Okręgowe w Koninie)

Skansen etnograficzny przy Muzeum Okręgowym w Koninie – Gosławice

Ekspozycja jest częścią Muzeum Okręgowego w Koninie, mającego swoją siedzibę w części miasta nazywanej Gosławicami, położonej nad jeziorem Gosławickim na północ od centrum. Na niewielkim obszarze prezentuje tradycyjną architekturę ludową regionu konińskiego. Znajdziemy tu pięć obiektów: chałupę, stodołę, dwa wiatraki „koźlaki” oraz kuźnię. Muzeum gromadzi m.in. sprzęty ginących zawodów, których pokazy odbywają się tutaj w czasie festynów czy lekcji muzealnych.

Więcej...

Skansen etnograficzny działa w ramach Muzeum Okręgowego w Koninie. Obiekty, które możemy oglądać na ekspozycji, pochodzą z terenów dawnego województwa konińskiego, a dzisiejszych powiatów konińskiego, kolskiego, słupeckiego i tureckiego. W przeszłości były to obszary stosunkowo ubogie, z mało urodzajną glebą i niewielką ilością typowego dla innych obszarów budulca, jakim było drewno. Dlatego dla lokalnej architektury charakterystyczne były rzadko gdzie indziej spotykane materiały budowlane: glina i kamień – tak zwany łupek rożnowski. Niestety, tego typu budynki nie znalazły się w muzeum. Natomiast w najbliższym czasie Dział Etnograficzny planuje badania nad budownictwem z wapienia rożnowskiego.

Ekspozycja plenerowa powstawała od podstaw. Wcześniej na jej obszarze znajdowały się jedynie ruiny zamku. Na szczęście znalazło się tam też miejsce na wystawę prezentującą dawne budownictwo drewniane regionu. Na niewielkim obszarze, bo liczącym około 1 ha można obejrzeć pięć obiektów: chałupę, stodołę, dwa wiatraki i kuźnię. Teren był tu bagnisty, dlatego przy zakładaniu parku etnograficznego najpierw konieczne było nawiezienie gruzu, by umocnić podłoże. Podobnie trzeba było zadbać o pokrycie dachu znajdującej się tu chałupy oraz stodoły. I tak zyskały one dach z trzciny, odpornej na wilgoć, a nie z popularnej w innych regionach słomy.

Uwagę zwraca zagroda, którą tworzy stodoła i chata, z otaczającym ją ogródkiem, lecz z powodu braku miejsca nie ma w niej ani obory, ani chlewa, ani stajni. Chata jest drewniana, dwutraktowa, z czterospadowym dachem – charakterystyczna dla zachodniej części regionu. Datuje się ją na 1784 rok. We wnętrzu można zobaczyć typowe wyposażenie izby, dekoracje i sprzęty gospodarstwa domowego. Znaleźć tu można znajomo wyglądające kuchenne sprzęty jak wałki, stolnice czy garnki, ale i takie, których rozpoznanie może być pewną zagadką, jak prasa do sera czy maselnica skrzynkowa, która służyła wiejskim gospodyniom do produkcji większej ilości masła, głównie na sprzedaż. Jedna z izb przeznaczona jest na ekspozycję zmienną – co roku prezentowany jest w niej inny temat związany z życiem codziennym mieszkańców okolicznych wiosek: była więc wystawa garncarstwa i tkactwa, a w 2010 roku planowane jest rymarstwo.

Stodoła, zgodnie z lokalną tradycją architektoniczną, ma dwuspadowy dach i konstrukcję sumikowo-łątkową (to konstrukcja ścian złożona z krótkich bali tzw. sumików, ułożonych poziomo jeden na drugim, których końce są wpuszczone w wyżłobienia pionowych słupów tzw. łątek) z narożami węgłowymi na tzw. rybi ogon (tzn. końce bali tzw. ostatki związane na węgłach wystają kilkanaście centymetrów poza lico ściany). To co w niej szczególne to dach, który nie jest krokwiowy, lecz stawiany na sochy (to konstrukcja składająca się z pionowych słupów tzw. soch wkopanych w ziemię, u góry rozwidlonych, podtrzymujących poziomą belkę i oparte o nią krokwie).

Pierwszy z muzealnych wiatraków został zbudowany pod koniec XIX wieku i pochodzi z Bochlewa, w gminie Kazimierz Biskupi, jednej z miejscowości, które zostały zlikwidowane ze względu na prowadzone prace odkrywkowe Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”. Dyrekcja kopalni zaproponowała przeniesienie do muzeum drewnianego wiatraka typu „koźlak” (nazwa pochodzi od konstrukcji nośnej, którą stanowi masywny nieruchomy kozioł, na którym osadzony jest budynek z urządzeniami napędowymi i mielącymi ziarno) z kompletnym i oryginalnym wyposażeniem. Jednak, ze względu na skomplikowany system komunikacyjny, jego wnętrze nie jest udostępniane zwiedzającym, a jedynie studentom, badaczom, czy specjalistom. Jeśli ktoś chce zobaczyć maszynerie wewnątrz wiatraka, może zajrzeć do drugiego z nich, także „koźlaka”. Został on skompletowany z dwóch zniszczonych budowli z Kotwasic z gminy Malanów oraz ze Goranin z gminy Ślesin. W przyszłości w jego wnętrzu planowane jest stworzenie sali ekspozycyjnej, w której będzie można promować sztukę regionalnych twórców.

Kuźnia to rekonstrukcja budynku ze wsi Tarnowa. Natomiast jej wyposażenie jest w pełni oryginalne i bardzo bogate – składają się na nie komplety sprzętu z dwóch różnych kuźni z regionu. Nie jest to wyłącznie nieruchoma wystawa – w kuźni odbywają się pokazy kształtowania metalu na gorąco, a dwa razy do roku podkuwa się konie.

Nad cala ekspozycja na wolnym powietrzu od kilkunastu lat czuwa pan Andrzej Głaz, kierownik działu etnografii Muzeum Okręgowego w Koninie. To on zbiera eksponaty do muzeum, tworzy wystawy, prowadzi lekcje muzealne. Ale nie tylko. Potrafi także wcielić się w role garncarza, kowala lub bednarza. Dzięki temu nie tylko może pokazać uczestnikom lekcji muzealnej sposób wykonywania tradycyjnego rzemiosła, ale też konserwować i naprawiać posiadane zbiory. W ten sposób Dział Etnograficzny samodzielnie prowadzi renowacje, rekonstrukcje i konserwacje zbiorów własnych bądź mu powierzonych, wykonanych z drewna, metalu i skóry.

Anna Chlebicka

Więcej...
skanseny.net





Więcej zdjęć

 
zamknij

Ważna informacja: ten serwis wykorzystuje pliki cookies

Serwis skanseny.net używa informacji zapisanych za pomocą cookies w celu sporządzania statystyk dotyczących odwiedzin i przeglądania zawartości strony.

Pomóż rozwijać etnografię w internecie.

WESPRZYJ NAS