Muzeum Etnograficzne im. Józefa Vainy w PuńskuSKANSEN LITEWSKIEGO CENTRUM KULTURY LUDOWEJ W PUŃSKUIdea stworzenia w Puńsku muzeum na wolnym powietrzu narodziła się w 1986 roku. Zanim jednak placówka została oddana do użytku poszukiwano elementów jej obecnego wyposażenia. W postaci takiej jak dziś, muzeum to można podziwiać od 1992 roku. Opiekę nad nim sprawuje dyrektor Litewskiego Centrum Kultury Ludowej, którym od 2009 roku jest Robert Wiaktor. Instytucja stawia sobie za cel pielęgnowanie tradycji i obrzędów litewskich, zbieranie i eksponowanie dziedzictwa materialnego i niematerialnego regionu, jak również wspieranie miejscowych zespołów folklorystycznych. Prezentowane w muzeum na wolnym powietrzu obiekty składają się na zrekonstruowaną zagrodę litewską z przełomu XIX i XX wieku. Zajmuje ona stosunkowo niewielki obszar, co jednak nie oznacza, że placówka ma niewiele do pokazania. Nie dajmy się zatem zwieść jej rozmiarom – bo choć puńskie muzeum jest małe z zewnątrz, to w środku znajdziemy z całą pewnością interesujące eksponaty. Dotyczy to zwłaszcza spichlerza, o którego wnętrzu można powiedzieć, że jest niemal przesadnie bogate w ciekawostki. W skład skansenu wchodzą cztery drewniane budynki: chałupa, spichlerz, budynek inwentarski (obora) i stodoła. Trzy pierwsze mają wartość historyczną, figurują jako zabytki, pełnią także rolę wystawienniczą. Czwarty (stodoła), zbudowany z pomocą środków unijnych, służy animacji społeczno-kulturowej. To tutaj odbywają się słynne na całą okolicę, również na Litwie, przedstawienia teatrów stodolanych oraz koncerty muzyki ludowej czy uroczystości okolicznościowe. Miejsce glinianych garnków, stęp, moździerzy zajmują wtedy krzesła, głośniki i mikrofony. Jeśli jednak przyjrzymy się dokładniej, naszej uwadze nie umkną drobne, acz urokliwe ludowe akcenty – wszak diabeł tkwi w szczegółach… Spośród prezentowanych obiektów centralne miejsce zajmuje chałupa przeniesiona z miejscowości Wojtokiemie (lit. Vaitakiemis). Pochodzi ona w XIX. wieku, a jej właścicielem z pewnością był majętny chłop. Wskazują na to przede wszystkim rozmiary domu – chałupa ma aż trzy izby. W skład wyposażenia, prócz pieca do wypiekania chleba, wchodzi wiele narzędzi tkackich, m.in. krosno, snowadło, kołowrotek. W komorze przyciąga wzrok po brzegi wypełniona skrzynia, pozostawione na stole modlitewnik i okulary, a także zegar ścienny. Również na zewnątrz chałupa prezentuje się okazale. Uwagę zwraca kryty strzechą półszczytowy dach zwieńczony śparogami (tj. wydłużonymi wiatrownicami). Snopki poszycia dachu zostały dodatkowo przytrzymane poziomą opaską z drewnianych tyczek/żerdzi, znajdujących się tuż poniżej kalenicy. Ciekawie przedstawiają się również osadzone w zrębowej ścianie okienka z misternie wykonanymi firankami wycinanymi w białym papieże. Po prawej stronie od wyjścia z chałupy znajduje się budynek inwentarski. Obiekt ma dwuspadowy dach z wysoką więźbą (szkieletem dachu) i ściany o konstrukcji zrębowej. Wyróżnia go mnogość wejść – do wyboru są aż trzy. W środku możemy podziwiać m.in. wykonany z pnia drzewa kadłub do przechowywania ziarna, beczki, kosy, a nawet tak zaskakujące przedmioty jak… sanie – niestety ich stan nie pozwala poważnie myśleć o kuligu. Podobnie jak chałupa i spichlerz, budynek inwentarski został przeniesiony do skansenu ze wsi Wojtokiemie. Jest on również analogicznie datowany. Ostatnim w kameralnym puńskim muzeum obiektem, który ma wartość historyczną, jest spichlerz. Budynek o dwuspadowym dachu krytym słomą mieści, oprócz kasy biletowej, przestrzeń niemal magiczną, bo po brzegi wypełnioną ciekawymi przedmiotami. We wnętrzu spichlerza nie należy spodziewać się dużo miejsca ani nad głową, ani też dookoła. Jest tu wiele różnorodnych eksponatów, nie zawsze żyjących ze sobą w zgodzie – obok warsztatu tkackiego i grzebieni do czesania lnu znajdziemy tu formy do butów, skrzynie, plecione kosze, beczki, lampę naftową i… powojenny radioodbiornik Serenada. Po obejrzeniu dolnej części budynku koniecznie należy wejść na poddasze. Choć nie ma tam właściwie żadnych eksponatów, miejsce to jest ze wszech miar godne polecenia. Sączące się przez słomiany dach światło przydaje dusznej atmosferze pomieszczenia niezwykłego wręcz wdzięku, wspaniale komponując się z tą przestrzenią. Można się tu dostać przez niskie wejście skryte pod nieco wysuniętym dachem opierającym się na dwóch słupkach – przesadą byłoby mówić o konstrukcji podcieniowej, jednak skojarzenie to nie jest całkiem nie na miejscu. Skansen Litewskiego Centrum Kultury w Puńsku zdobył w ... roku drugą nagrodę w Konkursie na Najlepiej Zachowany Zabytek Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim. Konkurs organizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego objęty był patronatem Generalnego Konserwatora Zabytków. W obrębie zagrody, prócz wspomnianych budynków, znajduje się również drewniany krzyż i charakterystyczna dla Podlasia studnia z żurawiem. Nieopodal muzeum znajdziemy również zbudowaną „na sposób ludowy” gospodę („Zajazd Puński”), oferującą smakowite potrawy litewskie. Jakub Jankowski Informacje praktyczne1. Adres fizyczny, adres mailowy
MUZEUM LITEWSKIEGO CENTRUM KULTURY LUDOWEJ W PUŃSKU
2. Dostępność
3. Oferta kulturalno-rozrywkowa
W muzeum puńskim odbywa się bardzo dużo imprez o charakterze lokalnym, są to głównie koncerty, występy zespołów ludowych (np. „Gimtine”, „Alna”, „Šalcinukas”) i przedstawienia teatralne. Przeważnie nie mają one jednak stałego miejsca w kalendarzu imprez muzeum owych. Wyjątek stanowi Festiwal Teatrów Stodolanych, którego główną areną jest zbudowana z pomocą środków unijnych stodoła-teatr stojąca w zagrodzie muzeum . Impreza odbywa się na przełomie lipca i sierpnia, a jej uczestnikami są artyści-amatorzy rekrutujący się z okolicznych miast i wsi (m.in. Suwałki i Sejny), młodzież z puńskiego liceum ogólnokształcącego, a także goście z Litwy. Przedstawienia mają przeważnie lekki, komediowy charakter. Odnoszą się do utworów literackich i tradycji litewskich przedstawiając je w nowym, niecodziennym kontekście. W obrębie Gminy wytyczone są także dwa szlaki turystyczne: 4. Imprezybrak danych5. Dojazd
6. Baza noclegowa
Baza noclegowa dostępna w Puńsku nie powala niestety na kolana. Jeśli szukamy w miarę komfortowych warunków i jakiejkolwiek możliwości wyboru miejsca, w którym chcemy spędzić noc, to zdecydowanie lepiej poszukać w Suwałkach. Jako, że jest to duże miasto znajdziemy tu ogromną ofertę miejsc noclegowych. Alternatywą mogą okazać się także Sejny, które od Puńska dzieli taka sama odległość jak Suwałki (a zatem 25 km). Miasto jest dwukrotnie większe niż wspomniany Puńsk, co odbija się także w jego ofercie: http://www.eholiday.pl/noclegi-sejny-38562.html W samym Puńsku nie łatwo jest znaleźć jakikolwiek nocleg, co najwyżej w jego pobliżu. 7. Działalność naukowo-badawczaMuzeum w Puńsku angażuje się w projekty mające na celu podtrzymanie żywego zainteresowania tradycyjną kulturą litewską. W tym celu w lato 2009 roku podpisano umowę o współpracy z największym litewskim ośrodkiem etnograficznym w Rumszyszkach. 8. Informacje dodatkowe
|
Więcej zdjęć |