Są takie miejsca, które śnią się przez lata. Są takie miejsca, których wspomnienie powoduje, że robi się ciepło, radośnie i uśmiech mimowolnie pojawia się na twarzy nawet w najgorszy ponury, deszczowy dzień. Są takie miejsca, do których trzeba wrócić. Takim właśnie magicznym miejscem jest Orawski Park Etnograficzny. Sama nazwa – „park” dobrze oddaje czar miejsca. Urocze polanki przecięte przez strumienie, łąki pełne kwiatów, olbrzymie drzewa zapewniające cień nawet w najbardziej upalny dzień, a do tego wkomponowana w teren zachwycająca architektura orawska. Muzeum położone jest w górnej części Zubrzycy Górnej przy drodze wiodącej na przełęcz Krowiarki. Jego historia zaczyna się w 1937 roku, gdy ostatni spadkobiercy sołtysiej rodziny Moniaków przekazali swój majątek albo II. Rzeczypospolitej, albo Skarbowi Państwa polskiego w celu stworzenia w tym miejscu muzeum. Rozbudowywany w ciągu stuleci sołtysi dwór, którego najstarsze skrzydło pochodzą z XVII wieku wraz z otaczającym go parkiem stanowią trzon muzeum. Muzeum zostało otwarte dla zwiedzających dopiero w roku 1955, po śmierci Joanny Wilczkowej, dziedziczki dworu i ostatniej potomkini, która zamieszkiwała dwór rodu Moniaków. Ona oraz Hanna Pieńkowska, będąca Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków z Krakowa, tworzą panteon postaci zasłużonych dla Orawskiego Parku Etnograficznego. Znalazło to swój wyraz w poświęconym Pieńkowskiej pamiątkowym kamieniu, znajdującym się w cieniu starych drzew, tuż obok dworu. Od 1955 roku do parku stopniowo dołączano kolejne przyległe tereny. Jednym z najwcześniej przyłączonych fragmentów była ziemia Misinców wraz ze znajdującą się na niej zagrodą, tworząc w ten sposób ekspozycję in situ (czyli „w miejscu” – w tym przypadku chodzi o budynek stojący na swoim oryginalnym miejscu). Niegdyś była to tylko tradycyjna orawska chałupa sąsiadująca z muzeum, teraz jest ważnym punktem na trasie spaceru po nim. Muzeum cały czas się rozwija. Ostatnie inwestycje związane są z przeniesieniem bacówki oraz pięknego drewnianego kościółka Matki Boskiej Śnieżnej z Tokarni, ale planowane są kolejne.

Orawa nie należy do największych regionów w Polsce, jest za to wyjątkowo ciekawym obszarem, zarówno pod względem kultury jak i krajobrazu. Położona pomiędzy Podhalem a Liptowem, na pograniczu Polski i Słowacji była terenem zamieszkałym przez oba narody, przez co stała się przedmiotem politycznych sporów. Obecnie na terytorium Polski znajduje się część Górnej Orawy malowniczo usytuowanej na zboczach Beskidu Wysokiego. Występuje tu charakterystyczne budownictwo drewniane, czyli tak zwane „orawskie chaty z wyżką”. Są to budynki mieszkalne z nadbudowanym piętrem, służącym do celów gospodarczych (zwykle jako spichlerz). Na piętrze, wzdłuż, biegnie przedwysce będące rodzajem galerii, wykorzystywanej często do suszenia np. lnu. Na galerię można wspiąć się schodami umieszczonymi na zewnątrz budynku. Warto także zwrócić uwagę na balustradę galerii, będącej w niektórych chałupach przykładem kunsztu snycerskiego.

W większości budynków mieszkalnych urządzone są wystawy tematyczne. Można więc między innymi podziwiać warsztat tkacki (chałupa Paś-Filipka z Jabłonki) czy wczuć się w atmosferę wesela orawskiego (chałupa Dziubka z Kotliny Orawsko-Nowotarskiej). Wyposażenie chałup różni się też w zależności od zamożności zamieszkujących ej w przeszłości gospodarzy. Warto zwrócić uwagę na chałupę biedniacką, gdzie pod jednym dachem znajduje się część mieszkalna i gospodarcza.

Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy to nie tylko miejsce, w którym można się przenieść w czasie czy puścić wodze wyobraźni. To też miejsce, w którym toczy się życie naukowe. Muzeum posiada bibliotekę z katalogiem on-line (http://www.orawa.eu/Biblioteka.html), wydawany jest „Rocznik Orawski” i inne publikacje związane z Orawą. Wiedzę na temat regionu i muzeum można pogłębić również podczas lekcji muzealnych, zajęć edukacyjnych, wieczorów tematycznych czy wystaw czasowych. Jednym z bardziej interesujących corocznych wydarzeń jest lipcowe Święto Borówki. W programie imprezy są konkursy, degustacje, pokazy warsztatów rzemieślniczych oraz technik artystycznych, koncerty, i występy artystyczne.

Są takie miejsca, do których trzeba wracać wiele razy. Do Zubrzycy trzeba nie tylko ze względu na ciekawy program corocznych imprez, ale po prostu po to, by spędzić dzień na łąkach wiosną usianych kwiatami, by w letnie popołudnie odpocząć w cieniu olbrzymich drzew parku, a jesienią łapać mieniące się wszystkimi kolorami opadające liście i wreszcie zimą zadumać się nad ciszą chat zasypanych śniegiem.

Maria Piechowska

Informacje praktyczne

1. Adres fizyczny, adres mailowy

Orawski Park Etnograficzny
34-484 Zubrzyca Górna,
tel. (0-18) 28 527 09,
www.orawa.eu

biuro@orawa.eu
• Dane kontaktowe

  brak danych