Muzeum Tatrzańskie im. Dra Tytusa Chałubińskiego w ZakopanemZakopane i Tatry należą do miejsc, które każdy Polak musi odwiedzić. Wycieczki szkolne i wyjazdy na narty to najczęstsze motywy podróży w tamte strony. Spacer Krupówkami, wjazd kolejką linową na Kasprowy Wierch, zdjęcie z misiem i zapiekanki z oscypkiem – to typowy zestaw atrakcji. A przecież w Zakopanem i okolicach jest kilka niezwykle interesujących miejsc, gdzie można zobaczyć, jak bogata, interesująca i różnorodna jest lokalna kultura. Bo Zakopane to nie tylko Tatry, charakterystyczna architektura zakopiańska i górale podhalańscy, których wszyscy dobrze znają. Warto wybrać się kilkanaście kilometrów za miasto do Czarnej Góry i Jurgowa – oddziałów zamiejscowych Muzeum Tatrzańskiego – by zobaczyć, że żyją tu nie tylko górale podhalańscy. Im bardziej jesteśmy przekonani o homogenicznej kulturze Podhala, tym większym zaskoczeniem będzie dla nas wizyta na Polskim Spiszu. Spisz, podzielony przez granicę, rozciąga się po polskiej i słowackiej stronie. Po polskiej znajduje się jedynie 14 wiosek (wśród nich właśnie Jurgów i Czarna Góra), gdzie mieszkańcy mówią zarówno po polsku, jak i po słowacku. Także niedzielna msza w kościele w Jurgowie jest odprawiana po słowacku. Dociekliwi dostrzegą w tym języku także liczne wpływy węgierskie. Ale język to tylko jeden z aspektów spiskiej kultury. Spiska architektura i strój także mają w sobie coś szczególnego. To dlatego, że przez wiele lat Spiszacy (czyli górale spiscy) ulegali wpływom słowackim i węgierskim (bo Spisz należał do habsburskich Węgier). Domy spiskie były stawiane szczytem, czyli węższym bokiem, do drogi. Tak właśnie zostały postawione zagrody Korkoszów i Sołtysów. Ta pierwsza składa się z domu i zabudowań gospodarskich (owczarni, stodoły, chlewu, wozowni i kamiennej stajni) usytuowanych wokół podwórka. Druga zagroda to ciąg budynków (dom, drewutnia zwana jatą, owczarnia, boisko i stajnia) ukrytych pod jednym dachem. Obie zagrody zostały tak wyposażone, by w pełni pokazać warunki życia prowadzonego pod koniec XIX wieku. Zagroda Korkoszów pokazuje dom bogatego gospodarza, natomiast zagroda Sołtysów – biednego. Wbrew pozorom Sołtysi to nie określenie funkcji pełnionej przez gospodarza, ale nazwisko właścicieli. Warto poświęcić uwagę także strojowi spiskiemu i jego jurgowskiej odmianie (noszonej także w Czarnej Górze). Spodnie – białe „portki” z sukna – wyglądają na pierwszy rzut oka tak samo, jak portki górali podhalański. To jednak tylko pozory. Na spiskich spodniach nigdy nie używano koloru czarnego. Parzenice są czerwone albo granatowe. Strój kobiecy wyróżniały elementy wykonane z drobno tkanego lnu, który nawet po stu latach sprawia wrażenie tiulu lub koronki. Kupowano również kretony, jedwabie i czerwone sukno zwane jangliją, z którego szyto świąteczne spódnice dla jurgowianek. Taki kompletny strój kobiecy ze wszystkimi detalami zobaczymy w izbie w Jurgowie. Podobnie jak „piórka”, czyli charakterystyczną ozdobę drużby weselnego. To wykonany przez drużki bukiet z piórek gęsich, czerwonego sukna i słomy, który drużba w trakcie wesela miał zatknięty w kapeluszu. Muzeum Tatrzańskie to nie tylko dwie ekspozycje na Spiszu. To także Muzeum Powstania Chochołowskiego w Chochołowie, gdzie od 1978 roku można oglądać wystawę przypominającą o „poruseństwie” (czyli powstaniu chłopskim) z 1846 roku, a także prezentującą życie codzienne rodziny góralskiej z połowy XIX wieku. A w samym Zakopanym warto odwiedzić dwa Muzea Stylu Zakopiańskiego: willę Koliba (Kościeliska 18), która jest pierwszym domem w stylu zakopiańskim wybudowanym według projektu Stanisława Witkiewicza, oraz Chałupę Gąsieniców Sobczaków (Droga do Rojów 6), gdzie w 2009 roku otwarto stałą ekspozycję „Styl zakopiański – inspiracje”, której celem jest pokazanie korzeni stylu zakopiańskiego. Zobaczymy tam więc góralskie budownictwo ludowe oraz wyposażenie góralskich chałup, które zainspirowały Stanisława Witkiewicza. Informacje praktyczne1. Adres fizyczny, adres mailowy
2. Dostępność
3. Oferta kulturalno-rozrywkowa
4. Imprezybrak danych5. Dojazd
6. Baza noclegowa
7. Działalność naukowo-badawcza
8. Informacje dodatkowe
|
Więcej zdjęć |