Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Pstrążnej (Oddział Muzeum Okręgowego w Wałbrzychu)
koźlak
Kudowa Zdrój to dolnośląska miejscowość słynąca z uzdrowiska działającego od XVII wieku. Wówczas to powstał Park Zdrojowy. Dzisiaj trudno odgadnąć jaki był jego pierwotny kształt, bowiem w XIX wieku przeszedł gruntowną modernizację. W tamtym czasie Kudowa była nazywana Bad Kudowa i leżała w graniach Cesarstwa Niemieckiego. Kudowa Zdrój przyciąga nie tylko sanatoryjnym klimatem i leczniczą wodą, ale także słynną w całej Europie kaplicą czaszek. Ściany i sklepienie tej maleńkiej budowli wyłożone są kośćmi i czaszkami 30 000 ludzi – ofiar siedemnastowiecznej zarazy oraz wojen z początku XVIII wieku. Kudowa Zdrój to także intrygujące muzea – Muzeum Zabawek „Bajka”, Muzeum Żab oraz Muzeum Rzemiosł. Gdy już napijemy się wód leczniczych i zaspokoimy swoją ciekawość dotyczącą np. historii zabawkarstwa, możemy udać się na wycieczkę do wiejskiej dzielnicy Kudowy Zdroju – Pstrążnej, gdzie mieści się Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego. Jest to jedyne muzeum na wolnym powietrzu w województwie dolnośląskim. Ziemie położone w Kotlinie Kłodzkiej były przez wieki terenami pogranicznymi, o które toczyły się spory i wojny. We wczesnym średniowieczu o Ziemię Kłodzką rywalizowali Piastowie i czescy możnowładcy, w wyniku czego tereny te zostały przyłączone do Czech. Dopiero śmierć w 1526 rok Ludwika II Jagiellończyka, wnuka polskiego króla Kazimierza IV Jagiellończyka, powoduje, że na mocy układu z 1515 r. Ziemia Kłodzka (wraz z Czechami i Węgrami) przechodzi pod panowanie Habsburgów i od tego czasu jest pod wpływem austriackim oraz w zasięgu kultury niemieckiej. Kolejne zmiany przynosi wiek XVIII i wojny śląskie, wtedy to Prusom udaje się odebrać Śląsk spod panowania Habsburgów. Od 1763 roku Śląsk i Hrabstwo Kłodzkie stają się częścią Królestwa Prus. Stan ten trwa aż do roku 1945, kiedy to po II wojny światowej, Dolny Śląsk zostaje włączony do Polski. Przez wieki na Ziemi Kłodzkiej ścierały się różne kultury, tradycje, wyznania, podlegała ona wpływom czeskim, austriackim, niemieckim oraz w najmniejszym stopniu polskim. Mając na uwadze tę historyczną mozaikę oraz położenie tuż przy granicy, muzeum kudowskie jako placówka leżąca na pograniczu zbudowało swój program wokół hasła „Życie ponad pogranicznością”. Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego powstało w 1984 roku jako oddział Muzeum Regionalnego w Wałbrzychu, od 2001 roku stanowi samodzielną placówkę. Obiekty znajdujące się w muzeum, przepięknie wyeksponowane na górskim zboczu, należą do przykładów architektury Ziemi Kłodzkiej. Charakterystyczne dla tego regionu są parterowe szerokofrontowe budynki mieszkalno–gospodarcze. Łatwo odnajdziemy w ekspozycji muzeum dwie takie chałupy: z Nowej Łomnicy w gminie Bystrzyca Kłodzka oraz z Kudowy–Zakrza. Chałupa z Nowej Łomnicy została zbudowana w pierwszej połowie XIX wieku, natomiast dom z Zakrza na przełomie XVIII i XIX wieku. Oba budynki postawiono na planie prostokąta z zastosowaniem konstrukcji zrębowej oraz z dachem dwuspadowym krytym gontem. Oba obiekty mają także centralnie położoną przelotową sień, która dzieli chałupę na część mieszkalną oraz gospodarską. W sieni znajduje się palenisko pieca, który nie tylko służył do ogrzania domy, ale także do wypieku chleba. Dziś w chałupie z Nowej Łomnicy nadal jest to praktykowane, więc każdy zwiedzający może go skosztować. Są jednak i różnice między obiema chałupami. Chałupa z Nowej Łomnicy ma bielone gliniane spoiwo, uszczelniające szpary pomiędzy balami, z których jest zbudowana, natomiast chałupa z Zakrza ma pobieloną w całości część mieszkalną. Jedynym budynkiem w całej ekspozycji, który stoi na pierwotnym miejscu, jest dom mieszkalno-gospodarczy z kuźnią. Kuźnia została zbudowana w 1856 roku na planie prostokąta przy drodze, która i dziś prowadzi do granicy polsko-czeskiej. Pod gontowym, dwuspadowym dachem mieści się pracownia kowala, przedsionek, obórka, sień z kuchnią oraz izba dzienna (dziś sala z kominkiem). W przeszłości z izby dziennej przechodziło się do sklepu, w którym obecnie mieści się wystawa archeologiczna. W izbie były także schody prowadzące do sypialni, którą dziś zajmuje sala wystawowa. Obecnie znajduje się tu również kasa i administracja muzeum. Ciekawym obiektem jest budynek zajazdu z Szalejowa Dolnego, z charakterystycznym wysuniętym pięterkiem podpartym dwoma słupami. U góry zdobi go galeryjka wsparta na sześciu profilowanych słupach, będąca zacienieniem dla okien mieszkania na piętrze. Budynek ten został wzniesiony na początku XIX wieku, parter ma murowany, a piętro wybudowano z drewna z zastosowaniem konstrukcji sumikowo-łątkowej. Uwagę zwraca również dziewiętnastowieczna drewniana dzwonnica z Gołaczowa, z gminy Lewin Kłodzki. Służyła ona głównie do ostrzegania mieszkańców przed niebezpieczeństwem. Ma ona kształt ściętego ostrosłupa, który jest zwieńczony latarnią z ośmiobocznym hełmem. Warto jeszcze wspomnieć o stodole, która pochodzi z Kudowy–Czermniej, gdzie została zbudowana w latach 50. XIX wieku z drewna świerkowego i sosnowego w konstrukcji zrębowej. Ma wydzielone dwa sąsieki, drewniane klepisko i wozownię. Stodoła ma dach dwuspadowy kryty gontem. Na terenie muzeum znajduje się również zrekonstruowany sąsiek z innej stodoły. Jedynym budynkiem, który nie pochodzi z ziemi kłodzkiej jest wiatrak – koźlak z Jabłowa z gminy Stare Bogaczowice w powiecie wałbrzyskim. Został on rekonstruowany w 2007 roku, ale jeszcze do lat 50. XX wieku był czynny i można było w nim mielić zboże. Jest on zbudowany w konstrukcji słupowo-ryglowej, a na zewnątrz oszalowany deskami. Dach ma zaś trójspadowy o konstrukcji krokwiowo-jętkowej. Mimo że Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego nie jest duże, to jednak zachwyca, szczególnie dzięki obiektom, które prezentują najbardziej popularne rozwiązania architektoniczne stosowane na Dolnym Śląsku – mamy dwuspadowe dachy kryte gontem, podcień frontowy przed wejściem do sieni, pobielone powierzchnie mieszkalne i pobielone spoiwa pomiędzy balami, mamy w końcu dwutraktowe izby z przelotową sienią i symetrycznym układem pomieszczeń, gdzie jedna część służyła za mieszkanie, a druga przeznaczona była na potrzeby gospodarcze. Tomasz Wróblewski Informacje praktyczne1. Adres fizyczny, adres mailowy
Muzeum Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego w Kudowie Zdroju 2. Dostępność
3. Oferta kulturalno-rozrywkowa
4. ImprezyImprezy na 2010 rok – dokładne informacje www.skansen.kudowa.pl/imprezy.html
5. Dojazd
6. Baza noclegowa
7. Działalność naukowo-badawczabrak danych8. Informacje dodatkowe
|
Więcej zdjęć |