Skanseny
 

Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej

Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej malowniczo położony u stóp Babiej Góry pokazuje budownictwo i kulturę mało znanego w Polsce regionu – Orawy. Usytuowane w rozległym parku budynki pokazują życie chłopów o różnym statusie materialnym oraz życie szlachty. Oprócz zagród prezentowane są budynki przemysłu wiejskiego: folusz, kuźnia, olejarnia i tartak. Uroku temu muzeum na wolnym powietrzu dodają przecinające go górskie strumienie.

Są takie miejsca, które śnią się przez lata. Są takie miejsca, których wspomnienie powoduje, że robi się ciepło, radośnie i uśmiech mimowolnie pojawia się na twarzy nawet w najgorszy ponury, deszczowy dzień. Są takie miejsca, do których trzeba wrócić. Takim właśnie magicznym miejscem jest Orawski Park Etnograficzny. Sama nazwa – „park” dobrze oddaje czar miejsca. Urocze polanki przecięte przez strumienie, łąki pełne kwiatów, olbrzymie drzewa zapewniające cień nawet w najbardziej upalny dzień, a do tego wkomponowana w teren zachwycająca architektura orawska. Muzeum położone jest w górnej części Zubrzycy Górnej przy drodze wiodącej na przełęcz Krowiarki. Jego historia zaczyna się w 1937 roku, gdy ostatni spadkobiercy sołtysiej rodziny Moniaków przekazali swój majątek albo II. Rzeczypospolitej, albo Skarbowi Państwa polskiego w celu stworzenia w tym miejscu muzeum. Rozbudowywany w ciągu stuleci sołtysi dwór, którego najstarsze skrzydło pochodzą z XVII wieku wraz z otaczającym go parkiem stanowią trzon muzeum. Muzeum zostało otwarte dla zwiedzających dopiero w roku 1955, po śmierci Joanny Wilczkowej, dziedziczki dworu i ostatniej potomkini, która zamieszkiwała dwór rodu Moniaków. Ona oraz Hanna Pieńkowska, będąca Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków z Krakowa, tworzą panteon postaci zasłużonych dla Orawskiego Parku Etnograficznego. Znalazło to swój wyraz w poświęconym Pieńkowskiej pamiątkowym kamieniu, znajdującym się w cieniu starych drzew, tuż obok dworu. Od 1955 roku do parku stopniowo dołączano kolejne przyległe tereny. Jednym z najwcześniej przyłączonych fragmentów była ziemia Misinców wraz ze znajdującą się na niej zagrodą, tworząc w ten sposób ekspozycję in situ (czyli „w miejscu” – w tym przypadku chodzi o budynek stojący na swoim oryginalnym miejscu). Niegdyś była to tylko tradycyjna orawska chałupa sąsiadująca z muzeum, teraz jest ważnym punktem na trasie spaceru po nim. Muzeum cały czas się rozwija. Ostatnie inwestycje związane są z przeniesieniem bacówki oraz pięknego drewnianego kościółka Matki Boskiej Śnieżnej z Tokarni, ale planowane są kolejne.

Orawa nie należy do największych regionów w Polsce, jest za to wyjątkowo ciekawym obszarem, zarówno pod względem kultury jak i krajobrazu. Położona pomiędzy Podhalem a Liptowem, na pograniczu Polski i Słowacji była terenem zamieszkałym przez oba narody, przez co stała się przedmiotem politycznych sporów. Obecnie na terytorium Polski znajduje się część Górnej Orawy malowniczo usytuowanej na zboczach Beskidu Wysokiego. Występuje tu charakterystyczne budownictwo drewniane, czyli tak zwane „orawskie chaty z wyżką”. Są to budynki mieszkalne z nadbudowanym piętrem, służącym do celów gospodarczych (zwykle jako spichlerz). Na piętrze, wzdłuż, biegnie przedwysce będące rodzajem galerii, wykorzystywanej często do suszenia np. lnu. Na galerię można wspiąć się schodami umieszczonymi na zewnątrz budynku. Warto także zwrócić uwagę na balustradę galerii, będącej w niektórych chałupach przykładem kunsztu snycerskiego.

W większości budynków mieszkalnych urządzone są wystawy tematyczne. Można więc między innymi podziwiać warsztat tkacki (chałupa Paś-Filipka z Jabłonki) czy wczuć się w atmosferę wesela orawskiego (chałupa Dziubka z Kotliny Orawsko-Nowotarskiej). Wyposażenie chałup różni się też w zależności od zamożności zamieszkujących ej w przeszłości gospodarzy. Warto zwrócić uwagę na chałupę biedniacką, gdzie pod jednym dachem znajduje się część mieszkalna i gospodarcza.

Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy to nie tylko miejsce, w którym można się przenieść w czasie czy puścić wodze wyobraźni. To też miejsce, w którym toczy się życie naukowe. Muzeum posiada bibliotekę z katalogiem on-line (http://www.orawa.eu/Biblioteka.html), wydawany jest „Rocznik Orawski” i inne publikacje związane z Orawą. Wiedzę na temat regionu i muzeum można pogłębić również podczas lekcji muzealnych, zajęć edukacyjnych, wieczorów tematycznych czy wystaw czasowych. Jednym z bardziej interesujących corocznych wydarzeń jest lipcowe Święto Borówki. W programie imprezy są konkursy, degustacje, pokazy warsztatów rzemieślniczych oraz technik artystycznych, koncerty, i występy artystyczne.

Są takie miejsca, do których trzeba wracać wiele razy. Do Zubrzycy trzeba nie tylko ze względu na ciekawy program corocznych imprez, ale po prostu po to, by spędzić dzień na łąkach wiosną usianych kwiatami, by w letnie popołudnie odpocząć w cieniu olbrzymich drzew parku, a jesienią łapać mieniące się wszystkimi kolorami opadające liście i wreszcie zimą zadumać się nad ciszą chat zasypanych śniegiem.

Maria Piechowska

Informacje praktyczne

1. Adres fizyczny, adres mailowy

2. Dostępność

  • Godziny otwarcia

    Codziennie:
    od 1 maja do 30 września: 8.30 - 17.00,
    od 1 października do 30 kwietnia: 8.30 - 14.30

    Muzeum jest nieczynne w: Nowy Rok, pierwszy dzień Wielkanocy, Boże Ciało, Wszystkich Świętych, pierwszy dzień Bożego Narodzenia.

  • Ceny biletów

    • bilet normalny:
      po starym sektorze 11 zł,
      po nowym sektorze 11 zł,
      po całym muzeum 18 zł,
    • bilet ulgowy:
      po starym sektorze 7 zł,
      po nowym sektorze 7 zł,
      po całym skansenie 12 zł,
    Bez dodatkowych opłat – oprowadzanie przez przewodnika .

  • Uwagi o dostępności

    Dostępne są podjazdy dla osób niepełnosprawnych ułatwiające przejazdy przez progi.
    Jest miejsce dla rowerów – można zostawiać rowery przy budynku starej karczmy, w której sprzedawane są bilety.
    Przy muzeum znajduje się parking dla samochodów.
    Wstęp psów na teren jest zabroniony.

3. Oferta kulturalno-rozrywkowa

  • Lekcje muzealne

    Istnieje możliwość zamówienia szeregu zajęć edukacyjnych (od 10 osób) związanych m.in. z poznawaniem technik tradycyjnego malowania na szkole, tworzenia ozdób z bibuły oraz orawskich szmacianych lalek.

  • Zwierzęta

    Na terenie muzeum mieszkają kozy.

  • Pamiątki

    Na terenie muzeum jest sklepik, w którym można kupić pamiątki i książki dotyczące regionu

  • Sesje zdjęciowe

    Istnieje możliwość zrobienia sesji zdjęciowych na terenie muzeum. W tym celu należy kontaktować się z muzeum (0-18) 28 527 09.

  • Posiłek regionalny

    Posiłek regionalny można zjeść np. w restauracji „Biabiogórska” w Zubrzycy (4-484 Zubrzyca Górna, tel. (18) 285 28 92 , tel. (18) 285 27 34, tel. 691 71 31 35, www.babiogórska.pl

  • Atrakcje dla dzieci

    brak danych

  • Atrakcje w okolicy

    Cały region Orawy jest niezwykle atrakcyjny i warto tu spędzić co najmniej kilka dnia rozkoszując się wycieczkami i spacerami z pięknymi widokami na góry. Najciekawszym celem wycieczek jest Babia Góra, nazywana królowa Beskidów, ale i również (i tutaj uwaga!) królową niepogody, ze względu na szybko zmieniające się warunki atmosferyczne w jej okolicy. Warto zaopatrzyć się w prowiant i wybrać na całodzienną wyprawę jednym z wielu szlaków prowadzących na jej szczyt.
    Warto również odwiedzić muzeum w Zawoi prowadzone przez suski PTTK

4. Imprezy

W ciągu roku w muzeum odbywa się szereg imprez o różnych charakterze. Są to m. in. konkursy: na tradycyjną kartę pocztową, na koszyczki wielkanocne i kołatki, posiady (wspólne śpiewanie kolęd i pastorałek orawskich) oraz wystawy czasowe. Najważniejszą imprezą cykliczną jest Święto Borówki, które odbywa się w lipcu.

5. Dojazd

  • Własnym samochodem

    Muzeum leży przy drodze (nr 957) prowadzącej z Zubrzycy Górnej do Zawoi przez przełęcz Krowiarki. Najłatwiej dojechać samochodem kierując się z Nowego Targu na Jabłonkę i stamtąd do Zubrzycy.

  • Pociągiem

    Najłatwiej dojechać pociągiem do Nowego Targu, a stamtąd autobusami.

  • PKSem

    Komunikacją publiczną najłatwiej dojechać z Nowego Targu przez Jabłonkę. Na tej trasie kursuje kilka autobusów PKS (odjazd z dworca PKS) oraz co kilkanaście – kilkadziesiąt minut prywatne minibusy. Busy odjeżdżają ze skrzyżowania alei Tysiąclecia i ulicy Krzywej.
    Jest też połączenie PKS bezpośrednio z Krakowa (autobus odjeżdża o 14.10), oraz do Jabłonki (wiele połączeń, m. in o 7.30, 8.15, 12.10, 14.10, 15.25 i 16.05), a stamtąd łatwo już dojechać do Zubrzycy lokalnymi autobusami. Informacje o autobusach z Krakowa: www.rda.krakow.pl

  • Prywatnymi busami

    brak danych

6. Baza noclegowa

  • Agroturystyka


    Pokoje gościnne „U Kowalczyków”
    Zubrzyca Górna 480a, 34-484 Zubrzyca Górna, tel. 018-28-528-04,
    www.agrozubrzyca.superturystyka.pl

    AgroZacisze,
    Zubrzyca Górna 167a, 34-484 Zubrzyca Górna, tel. 0182852858 , kom. 668076635,
    www.agrozacisze.eu

  • Schronisko

    Schronisko "Na Hali Krupowej”
    Sidzina 34-236 Sidzina, tel. 18 44 75 005
    www.krupowa.gory.pl

  • Pola namiotowe

    Nad Wełczanką Pole Biwakowo-Namiotowe
    Zawoja Wełcza 494, tel. 0 698 840 169

    Powyżej muzeum, przy szosie na przełęcz Krowiarki znajduje się też sezonowe pole namiotowe

  • Hotele, pensjonaty, ośrodki wypoczynkowe

    Pensjonat „Za Borem”,
    Zubrzyca Górna 358A, 34-484 Zubrzyca Górna, tel.: (0-18) 285-28-72, tel. kom. 692-750-386,
    www.zaborem.pl

    Dom wypoczynkowy „Biabiogórska”,
    34-484 Zubrzyca Górna, woj. małopolskie
    tel. (18) 285 28 92 , tel. (18) 285 27 34, tel. 691 71 31 35,
    e-mail: babiogorska@babiogorska.pl, www.babiogórska.pl

  • Sale konferencyjne

    brak danych

7. Działalność naukowo-badawcza

Muzeum jako ośrodek promujący kulturę Orawy prowadzi działalność naukową z tym związaną. Owocem jest m. in. publikacja „Rocznika Orawskiego” i interesująca biblioteka.

8. Informacje dodatkowe

skanseny.net





Więcej zdjęć

 

Pomóż rozwijać etnografię w internecie.

WESPRZYJ NAS